Artikel over Verzuring

Verzuring en RSI-klachten

Een van de belangrijkste indicatoren voor een goed evenwicht in ons lichaam is de zuurgraad (Engesl acidity) en daar is door slecht eten, ongezond leven en de milieubelasting in het algemeen vaak iets mis mee. Een afwijkende (te zure) zuurgraad is dan ook een van de kenmerkende symptomen van wat we wel welvaartsziekten kunnen noemen en speelt een rol bij reumatische aandoeningen, auto-immuun ziektes, darmklachten en nog veel meer.

De zuurgraad wordt ook wel aangeduid als pH en ligt voor het bloed normaal tussen de 7,35 en 7,45. Beneden deze waarden is het zuur, erboven basisch (alkalisch). De zuurwaarde in het bloed is goed constant, maar de zuurwaarde in speeksel, zweet, urine, sperma etc. varieert en het is daar dat we kunnen constateren dat er iets mis is. De maag (zuur) en de darmen (basisch) hebben ook een zuurgraad, die sterk beïnvloed wordt door wat we eten en drinken en de signalen die we bijvoorbeeld door het proeven en kauwen afgeven aan de spijsvertering.. Ook urine heeft dus een zuurgraad en die is eenvoudiger te meten en varieert veel meer dan de zuurgraad van het bloed, die normaal gesproken door allerlei buffersystemen goed stabiel is. Er wordt vaak een link gelegd tussen ‘zuur’ bloed en reuma en jicht, iets wat de reguliere geneeskunde overigens niet zo ziet, juist omdat de zuurwaarde van het bloed zo constant is, maar dat komt ook omdat de zuurwaarde van cellen in het bloed moeilijk te meten is. Het zuurgehalte van het bloed is wat anders dan de urinezuurconcentratie in het bloed die verhoogd is bij jicht.

Die zuurgraad is afhankelijk van je hele metabolisme, je ademhaling en je bewegingsregime en wordt indirect, maar wel heen duidelijk beïnvloed door je voeding. Zure of zuursmakende voedingsmiddelen zoals fruitsap, tomaten en yoghurt hebben wel zogenaamde ‘vrije’ zuren, maar die beïnvloeden niet direct het zuur-base evenwicht, dat heeft te maken met de ‘metabole’ zuren die ontstaan bij de vertering. Men spreekt dus liever over zuurvormende voedingsmiddelen zoals b.v. vlees, vet, kaas, eieren en zuur ‘lockers’ als alcohol en nicotine.

Bij langdurige verschuivingen in het zuurgebied stijgt het aandeel van de zure stofwisselingsproducten in de celvloeistof en in de urine. Dit kan leiden tot nare storingen in het menselijk organisme. Hoe groter het aandeel van de zure stofwisselingsproducten, hoe slechter die worden uitgescheiden. Dan stapelen de zure stofwisselingsresten zich op in het weefsel, waardoor de rode bloedcellen in de bloedhaarvaten niet goed doorstromen. Verminderde beweeglijkheid van de rode bloedlichaampjes geeft aanleiding tot vaatblokkade en allerlei klachten. Bij overmatige toevoer of onvoldoende afvoer van zuren zijn er twee noodsystemen: Enerzijds is er opstapeling van zuur in het bindweefsel (moe gevoel, spierpijn, kramp) en anderzijds het ‘lenen’ van extra basisch materiaal zoals onttrekken van calcium, kalium, zink, ijzer en magnesium vanuit het skelet en botweefsel om de zuren te neutraliseren.Dit kan leiden tot osteoporose en tandcariës.

Er is een zuurritme in ons lichaam, onze zuurgraad is zeker in de organen niet constant, in de slaap worden de opgestapelde zuren door de nieren en de ademhaling geëlimineerd en afgevoerd. Wanneer dat niet goed lukt, zien we verschijnselen als een beslagen tong, een slecht ruikende adem, het ophoesten van slijm, stijfheid in de gewrichten, onaangenaam ruikend nachtzweet, geen eetlust en een zwaar hoofd bij het opstaan. Je kunt de zuurgraad zelf in de gaten houden. De ochtendurine hoort een pH van ongeveer 7,1 te hebben. Daarna daalt de zuurgraad in de loop van de dag, om tegen de avond een waarde van 7,4 te bereiken. Als de pH van de urine telkens lager is, is er zuuroverschot. Indicatorpapiertjes (teststrookjes om de pH te meten) zijn te koop bij de apotheek.

De zuurgraad is vrij belangrijk, bijvoorbeeld alle aan de stofwisseling deelnemende enzymen zijn pH afhankelijk. Ook storingen in het immuunsysteem en het vegetatief zenuwstelsel hebben vaak te maken met de zuurgraad. Een verstoord zuur-basenevenwicht tast de bio-energetische waarde van organen sterk aan en er ontstaan energieblokkades waardoor het organisme minder goed in staat is om zichzelf te reinigen. Stress heeft een dubbele negatieve werking, werkt verzuring in de hand en remt ontzuring af. Stress zet zich vast op de spieren, waardoor er afvalstoffen in de spieren gevormd worden en de pH –waarde ervan daalt.

Te veel zuur prikkelt ook de sympathicus, dat deel van het autonome zenuwstelsel, dat de orgaanfuncties aanstuurt. Verzuurde mensen ademen sneller, zijn makkelijker geprikkeld en reageren ‘zuur’.

De zuurgraad van urine en bloed en de intracellulaire zuurgraad is medisch te bepalen, voor de op zich kwalijker intercellulaire verzuring is dat moeilijker.

Beweging heeft veel te maken met zuurvorming en sportlui weten dat uit ervaring. Bij een te hoge belasting van de spier gaat de aërobe (zuurstof) verbranding over in een anaërobe toestand en wordt melkzuur geproduceerd. Deze zuren worden in normale omstandigheden gebufferd door alkalireserves (koolzuurreserves), maar bij zware belasting worden deze zuren opgestapeld en ontstaan problemen en pijn. Beweging is daarom ook een doorslaggevende factor bij het reguleren van de zuurgraad. Bij voldoende beweging ademt men dieper, verbrandt men meer zuren, ademt met name koolzuur uit en verhoogt men de doorbloeding. Dat betekent het activeren van de lever en de nieren maar ook het activeren van de longen, die instaan voor de zuivering van het bloed.

Een goede ademhaling (koolzuuruitscheiding) kan dus de bloed pH-waarde beïnvloeden en een zuurprobleem (acidose) verhinderen, maar ook de nieren, darmen en huid spelen een rol. Een baseprobleem (alkalose) is zeldzamer.

Verzuring van het lichaam kan optreden door: slechte voeding - darmdysbiose (darmverstoring) - ecologische invloeden - infecties - chronische ziekten - tumoren - stress.
De zuurgraad kan gunstig beïnvloed worden door de juiste voeding. Veel groenten, fruit en basische planten, minder verzurend eiwit uit vlees, vis, kaas, eieren en granen. Voeding die rijk is aan metalen (en dus basevormend) kan men herkennen aan het feit dat ze arm zijn aan eiwit en calorieën, maar rijk aan water en volumineus: fruit, bessen, watervruchten, groente, sla, aardappelen, melk, karnemelk, yoghurt, kefir, room, fruitsap, groentesap, kruiden. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan niet-metalen en dus zuurvormend zijn, zijn rijk aan eiwit en calorieën en arm aan water meer en compact, geconcentreerd, zoals vlees, kaas, granen (pasta), peulvruchten, soja, noten, zaden, pitjes, olie, boter, eieren, champignons, spruitjes, artisjokken, maar ook suiker en vetten. Een aantal zuren in bepaalde levensmiddelen zoals citroen en appelzuur kunnen in het lichaam werken als base. Zo kan men met vruchtensappen en zuurkool of andere zwakke zuren (schijnbaar paradoxaal) de basenhuishouding verbeteren. Ook alkalisch mineraalwater is zinvol als basentherapie.

Melkeiwit is verzurend, maar de calcium is weer ontzurend. Door het hoge gehalte aan calcium en lage gehalte aan eiwit is melk basenvormend. Bij kaas is de concentratie eiwit veel hoger en daarom is kaas zuurvormend. Organische yoghurt is basevormend. Vlees is sterk verzurend. Dit heeft vooral te maken met de manier waarop vee wordt grootgebracht en met eiwitrijk voedsel wordt vetgemest, met te weinig beweging en veel bindweefsel dat als opslagplaats voor niet-verwerkte zuren dient.

In het algemeen is ons voedsel veel te zuur, de verhouding zuur/base is zoek, we zouden veel meer basisch voedsel moeten eten. En drinken, met name water is enorm belangrijk, het helpt om afvalstoffen kwijt te raken en speelt ook een rol bij de zuurbalans.

Voor wie er de moed voor kan opbrengen is vasten soms ook een goede manier om het lichaam qua zuurgraad weer in evenwicht te brengen. Er zijn succesvolle methoden ontwikkeld, zoals de F.X. Mayr darmreinigingskuur, waarbij vasten en een streng eet-regime worden ingezet om het spijsverteringssysteem weer op orde te brengen. Vasten, veel kruidenthee, het voedsel zeer goed kauwen en met een weinig melk doorslikken geven goede resultaten, de slakvorming in de darmen wordt aangepakt en de zuurgraad verbeterd na een dergelijke Mayr-kuur. De Duitse arts F.X. Mayr raadt ook baden met baseb zoals Natriumbicarbonaat aan, er zijn speciale base-mengsels met Calcium carbonaat, Natrium (bi)carbonaat, Kaliumcarbonaat, maar een theelepel Natriumbicarbonaat (baking soda) in een glas water is een huismiddeltje om de zuurgraad snel te reguleren. Volgens Mayr kunnen we door kuren en het juiste voedsel onze spijsvertering weer helemaal reguleren, een gezonde stoelgang bereiken en vervorming van onze buik, die hij als gas- en drekbuik betiteld, aanpakken.

Volgens homeopathische en alternatieve artsen zijn er dus wel degelijk een aantal harde voedingsadviezen te geven, die de zuurgraad beïnvloeden. Houdt er wel rekening mee dat naast die zuurgraad ook allergie (zie hieronder) een rol speelt en dat er soms een lage tolerantie is voor producten die de zuurgraad gunstig beïnvloeden Over wat nu precies zuurvormend en wat basevormend werkt zijn de voedingsdeskundigen het niet helemaal eens, de tabel hierbij geeft een indicatie. Sommige voedingsmiddelen zijn om andere redenen niet altijd aan te bevelen, maar dit geeft een idee van wat zuur en basevormend is.

ALKALISERENDE VOEDING: (Basevormend, zorgt voor Basenoverschot en hogere pH (dus lagere zuurgraad)
Verse Groente: Knoflook, Asperge, Waterkers, Broccoli, Witlof, Kool, Wortel, Bloemkool, Selderie, Komkommer, Sla, Andijvie, Alfalfa, Zeegroente, Champignon, Spirulina (alg), Chlorella (alg), Aubergine, Koolrabi.
Vers Fruit: Appel, Abrikoos, Avocado, Banaan, Zwarte bes, Kers, Aalbes, Dadel, Druif, Grapefruit, Meloen, Nectarine, Sinaasappel, Citroen, Perzik, Peer, Ananas, Framboos, Aardbei, Tomaat. Altijd proberen de schil of het vruchtvlees te eten, bij b.v. ananas zitten de nuttige enzymen in de wat hardere stukjes in de kern.

Eiwitten: Scharrelei, Cottage cheese vetvrij, Kipfilet, Organische yoghurt, Amandel, Tofu, Zonnebloempitten, Schapen/geitenkaas.
Kruiden: Kaneel, Kerrie, Gember, Mosterd, Chili-peper, Zeezout, Miso, Overige kruiden.
Thee: Groene Japanse thee, Kruidenthee, Ginsengthee, Paardebloemthee, Brandnetelthee.
Drank: Mineraalwater (niet koolzuurhoudend), Versgeperst fruitsap met vruchtvlees (!), Organische melk (ongepasteuriseerd), Groentesap, groentesoep.

VERZURENDE VOEDING: (Zuurvormend, leidt tot zuuroverschot en te lage pH)
Vetten en Oliën: Avocado-olie, Maïsolie, Olijfolie, Lijnzaadolie, Sesamolie, Zonnebloemolie.
Fruit: Veenbes.
Granen: Rijstwafel, Volkorenwafel, Maïs, Rijst, Rogge, Tarwe.
Zuivel: Melk, Kaas (van geiten- koe- of schapenmelk), Boter.
Noten: Cashew, Pinda, Pindakaas, Walnoten, Pecan.
Bonen: Doperwt, Spliterwt, Witte en bruine bonen, Sojabonen en -melk, Amandelmelk, Rijstmelk.
Dierlijke eiwitten: Rundvlees, Schelpdieren, Eend, Vis, Wit vlees, Lam, Kreeft, Oesters, Varkensvlees, Konijn, Zalm, Garnaal, Tonijn, Kalkoen, Wild.
Pasta: Noodles, Macaroni, Spaghetti, Overige deegwaren.
Suikerwaren: Snoep, Honing, Stroop, Limonade, Suiker, Aspartaam, Sacharine
Alcoholica: Alle alcohol-houdende dranken.
Geneesmiddelen en chemicaliën: Geneesmiddelen, Chemicaliën, Pesticiden.

Bronnen: Natuurgeneeskunde voor orthopedisten (Hippokrates uitgeverij Duitsland) en Säure-Basen-Balance: dokter Eva-Maria Kraske.

Er zijn ook een aantal middeltjes die kunnen helpen om de zuurgraad aan te pakken zoals:
Bullnick’s Vital tabletten: natriumbicarbonaat, kaliumbicarbonaat, magnesiumbicarbonaat, kaliumcitraat en natriumfosfaat.
En verder : Alkala N - Basofer Forte N tabletten - Ovocalcium Forte dragees - Basica poeder.

Plantaardige basensupplementen: algen (spirulina / chlorella), brandnetel, tinkruid, aardappel en venkel kunnen als sappen of tabletten ingenomen worden. Chlorofyl, dat onder meer in algen zit, is een effectief middel om de zuurgraad te reguleren.
De goedkoopste oplosisng: Natrium bicarbonaat (soda/baking powder) in bad of af en toe een eetlepel in een glas water en opdrinken.

Een teveel aan zuurvormende producten kan dus de pH waarde (zuurgraad) beïnvloeden en het lichaam moet dan hard werken om het overschot aan zuren te neutraliseren door het te binden aan mineralen. Deze mineralen worden onder andere onttrokken uit botten, spieren, nagels en haren. Wat gebonden wordt aan deze mineralen worden stofwisselingsslakken genoemd. Bij een teveel hiervan worden de slakken niet meer door het lichaam afgescheiden, maar gaan ze zich ophopen in het bindweefsel. Vervolgens gaat bij een verzadiging van het bindweefsel het overschot naar het spierweefsel en het cirkeltje omvat dan snel ook RSI, wanneer deze ophoping van afvalstoffen pijn gaat veroorzaken in de spieren.

Spijsverteringsproblemen, allergie
Naast verstoring van de zuurgraad en er mee samenhangend is er ook het probleem van de allergie of overgevoeligheid voor bepaalde stoffen. Veel chronische RSI-patiënten hebben verstoringen in de voedselvertering, waardoor de voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft veelal niet meer voldoende worden opgenomen. In andere gevallen is de darmwand chronisch aangetast/ontstoken, waardoor er voedsel-intolerantie (allergie) is voor bepaalde stoffen. Die worden niet of niet goed afgebroken door de micro-organismen in de darm. In plaats dat je lijf er de juiste energie en bouwstenen uit haalt komen er verkeerde stoffen door de darmwand heen. Vooral onvolledig verteerde eiwitfragmenten kunnen voor veel problemen zorgen. Wanneer deze producten in de bloedbaan terecht komen ontstaat verontreiniging en afvalstoffen in de vorm van stofwisselingsslakken. Ook kan er sprake zijn van afstotingsreacties en ontstekingen, wanneer het immuunsysteem van slag is geraakt en de eiwitketens niet als “eigen” worden herkend en dus worden bestreden. Dit kan de oorzaak zijn van heel veel ziekten, niet alleen reuma (en RSI), maar ook astma. Ook leiden onverteerde resten tot groei van schimmels en bacteriën en blijven er onverteerde resten in de darmen achter. Een voorbeeld van een overschot van een bepaalde voedingsstof is overmatige suikerconsumptie. Dit kan een schimmelinfectie veroorzaken in andere delen van het lichaam dan waar de schimmel officieel zijn werk hoort uit te voeren. De ‘Candida schimmel’ die normaal in de darmen aanwezig is en nodig is voor de spijsvertering, kan door het gebruik van teveel suikers in de bloedbaan en in andere organen terechtkomen. In combinatie met een verlaagd immuunsysteem kan deze schimmel RSI-gerelateerde symptomen veroorzaken als spier- en gewrichtspijnen, vermoeidheid, concentratieproblemen en hoofdpijn.

Het immuunsysteem kan ook op andere manieren dan door verkeerde voeding aangetast worden. Bijvoorbeeld door de stof Articaïne die als tandartsverdoving vaak gebruikt wordt en een vergiftiging kan veroorzaken. En antibioticakuren kunnen (behalve dat ze bacteriën doden die een infectie veroorzaken) ook goede bacteriën in de darmen doden die nodig zijn voor de spijsvertering en het opnemen en omzetten van bouwstoffen voor de opbouw van lichaamscellen en spieren.Verder kan een van nature slechte ademhaling zorgen voor een verstoring in de balans tussen zuurstof en koolzuur in het lichaam, wat dan weer gevolgen heeft voor stofwisselingsprocessen. En een voorover gebogen houding belast niet alleen de nek en schouders, maar voorkomt ook dat de darmen optimaal hun werk kunnen doen, zoals het omzetten van adrenaline in onschadelijke stoffen.

Ontgiften en vasten
We stoppen zoveel rommel in onze mond en leven zo ongezond, dat er al snel te veel afvalstoffen in ons lijf zitten. Onze lever, nieren en andere organen doen dan hun werk niet goed meer en er ontstaan bijvoorbeeld galstenen of een verstopte lever die niet snel wordt opgemerkt. Daar kan met reguliere geneesmiddelen, maar ook met homeopathische middelen wat aan gedaan worden en er zijn ook speciale reinigingskuren, waarbij je door vasten en speciale yogatechnieken de zaak weer wat schoon kunt maken. Voor dat ‘ontgiften’ of ‘cleansing’ zijn heel wat preparaten, producten en behandelingen, sapkuren, hoge darmspoelingen, ayurvedische (lymphe) massage, kleitherapie, kruidentherapie, je kunt er speciale kuren voor volgen en het heeft meestal een positief effect op je hele welzijn. Meerdaagse schoonheidsbehandelingen omvatten meestal ook ontgifting. Vasten, van binnen schoon maken, is een goede start, want de organen komen weer even tot rust en je raakt allerlei ballast kwijt en meestal knapt je huid er ook van op. De meeste culturen kennen het vasten, zoals de Islam de Ramadan en dat is in wezen een heel goede manier om af en toe weer even ‘schoon’ te worden.

Je kunt heel stringent vasten of je kunt selectief vasten. Drink wel altijd genoeg water, de afvalstoffen moeten namelijk afgevoerd worden. Voor wie denkt overgevoelig te zijn voor bepaalde stoffen is een zogenaamd eliminatie-dieet een methodiek. Daarbij begin je met een vrij stevige vasten, waarbij alleen het hoognodige gegeten wordt, bijvoorbeeld door alleen zogenaamde voedingsondersteunende mengsels te eten of te drinken. Daar zitten alle vitamines en mineralen in en wat neutrale voedingsstoffen. Daarna ga je geleidelijk weer andere voeding toevoegen, maar per soort min of meer testen of dat een negatieve reactie geeft. Dus eigenlijk test je of bijvoorbeeld melkproducten, vis, vlees, tomaten, courgette en aardappelen (nachtschaden), scherpe kruiden, rode wijn, suiker, citrusvruchten, tarwe (gluten) , harde vetten (slagroom/boter/frituurvet) negatief uitpakken. Zo’n eliminatie-dieet vraagt wat geduld. Je hebt zeker een week nodig om uit te vinden of een bepaalde soort voedsel niet lekker valt, dus de hele procedure kan maanden duren. Je kunt voor allerlei voedingsmiddelen overgevoelig zijn, maar allergie voor harde vetten (36%), melkproducten (30%) , rood vlees (25%), alcohol (21%), varkensvlees (14%), nachtschaden (13%) en suiker (7%), komen bij RSI-patiënten het meest voor.

Er zijn algemene voedingsadviezen en richtlijnen te geven, maar het is ondertussen wel duidelijk dat het per persoon verschilt voor welke voeding men overgevoelig is, wat de zuurgraad ongunstig beïnvloedt, wat teveel slijm produceert, wat moeite kost bij de vertering of juist energie opbrengt. Opnieuw geldt dat een algemeen gezond eetpatroon geen kwaad kan, maar dat volgens veel deskundigen uit de alternatieve hoek zeker bij de aanwezigheid van (RSI) klachten een op maat gesneden dieet nog beter is.

Er zijn allerlei middelen, pijnstillers, ontstekingsremmers, kruidenthee, voedingssupplementen, speciale vitamines en behandelingen, die worden aanbevolen bij RSI klachten.

Daar komen we in het hoofdstuk behandeling in het boek RSI, muisarm én multisyndroom op terug, maar sommige van die middeltjes kunnen ook preventief gebruikt worden.

Bereiden van voedsel
Behalve dat het belangrijk is wat je eet, maakt het ook verschil hoe je het klaarmaakt. De hoeveelheid vetten en vitamines bijvoorbeeld zijn afhankelijk van de bereidingswijze. Behoudt vitaminen door groenten kort te koken. Groenten uit pot of blik alleen opwarmen en niet koken en diepvriesgroenten heel even koken in een klein laagje water. Gebruik magere ingrediënten, zoals yoghurt, kwark, ketchup, bij het maken van een saus of dressing. Houdt niet alleen rekening met de keuze voor minder vette producten, maar wees ook zuinig met het toevoegen van vetten tijdens het koken en dan liefst hoogwaardige plantaardige oliën. Bij hogere temperaturen wordt minder vet opgenomen door het voedsel, bak daarom in hete olie en frituur bij temperaturen van 180 graden. Er zijn andere manieren dan bakken in vet, zoals: grillen, pan met anti-aanbaklaag of de magnetron. Stomen van groenten is een methode om vitaminen te behouden door minder gebruik van water. In de magnetron sneuvelen vooral de enzymen, belangrijk voor de spijsvertering.

Verder is de timing van het eten van belang. Het lichaam en vooral de verwerking van zuren die door inspanning en stress opgehoopt raken in ons lichaam heeft een eigen ritme. In onze slaap worden we als het ware weer schoongemaakt, maar door bijvoorbeeld ’s avonds laat nog te eten of koffie te drinken gooien we dat ritme door de war. Op tijd een goed ontbijt en een regelmatig eetpatroon met voldoende slaap houdt je gezond.

Er zijn ook aanwijzingen dat je beter niet alles door elkaar zou moeten eten. Volgens dr. William Hay hebben verschillende voedingstoffen voor een goede vertering in de maag een verschillende zuurgraad nodig. Eiwitten en zure vruchten hebben voor een goede vertering een andere zuurgraad in de maag nodig dan koolhydraten. Volgens die theorie is het dus beter dat eiwitten (vlees, vis, ei, zuivelproducten) en zure vruchten niet in dezelfde maaltijd gecombineerd worden met koolhydraten (meelspijzen, suikers). Het uit elkaar houden van verschillende voedingssoorten helpt dus bij de vertering en verschillende diëten maken daar gebruik van.

Roken en alcohol drinken
Binnen een gezonde voeding en levensstijl hebben drugs, tabak en alcohol geen plek. De ongunstige effecten zijn bekend. Het roken van sigaretten vertraagt de bloedsomloop en daarmee verhoogt het kansen op RSI. Daarnaast wordt door roken de broodnodige toevoer van zuurstof naar de weefsels vermindert. Ook (over-)consumptie van alcohol, dat een grote invloed heeft op zuurgraad en darmwerking, kan de gezondheid schaden en meewerken aan het ontstaan en uitbreiden van RSI.

De spijsvertering is erg afhankelijk van de enzymen, en die zijn op hun beurt weer voor hun juiste werking afhankelijk van een gezonde zuurgraad. Gezond eten is dus niet alleen een kwestie van de juiste voedingsmiddelen, maar ook van de volgorde, of we voldoende kauwen en speeksel aanmaken, daarmee geven we signalen aan de rest van het systeem. Enzymen zijn essentieel, we kunnen aanvullend enzymen innemen, maar in normaal voedsel dat goed bereid wordt zitten meestal wel voldoende enzymen. De Patiëntenvereniging Enzymtherapie geeft een brochure met eenvoudige tips over een gezonde samenstelling van onze voeding uit. Voor meer informatie zie: http://www.enzymtherapie.nl/.

Initiatief nemen
We willen dit stuk over zuurgraad en RSI/CANS niet afsluiten zonder nogmaals te wijzen op wat iemand met RSI-klachten kan en zelfs zou moeten doen. Denk je dat je door het soort werk of bepaalde eigenschappen extra risico loopt op RSI-klachten, dan ben je daar natuurlijk zelf als eerste bij. Pijn, ziek worden, je werk niet meer goed kunnen doen, dat wil niemand en het is dan ook in je eigen belang om er iets aan te doen en waar nodig alarm te slaan.

Nu zijn sommigen mensen wat volgzamer en laten het op hun beloop, maar hier telt toch vooral het eigen initiatief en de eigen verantwoordelijkheid. Natuurlijk is het goed als je er met anderen over praat, samen sta je sterker als je iets gedaan wilt krijgen, maar ga vooral zelf aan de slag. Laat weten dat je last hebt, vraag je werkgever om de Arbodienst in te seinen, ga zelf experimenteren, wat schuiven met je monitor, je stoel wat anders zetten, en ook een nieuwe muis of andere aanpassing moet wel ergens te vinden zijn. Assertiviteit, dus voor jezelf opkomen, is in dit verband heel verstandig en het is ook aan de baas of werkgever om dat te stimuleren, en een collega eens vragen hoe het met de vingers of pols gaat is niet klagerig of zeurderig, maar verstandig.

Experimenteren is op zich een hele goede start. Als je last hebt van je arm, je vingers dood aanvoelen, je rug stijf aanvoelt, dan staan er in dit boekje, maar ook op allerlei websites (zoek maar eens bij CANS, RSI, ergonomie, Arbo) diverse tips, oefeningen en aanwijzigen. Er zijn genoeg bedrijven die spullen en hulpmiddelen leveren, bij grotere organisaties kun je proefplaatsingen van bijvoorbeeld betere toetsenborden regelen, maar beginnen met wat boeken onder je monitor te leggen is op zich ook al een initiatief.

Bron : Een bewerkt hoofdstuk uit het boekje: RSI - muisarm en multisyndroom
Van L. Sala en Laura Egging, oct. 2004
Uitgave Sala Communications, Amsterdam